Dynamiek tussen opvoeders in de godsdienstige vorming

Er is vandaag de dag veel aandacht voor het belang van samen opvoeden. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft dit zelfs tot een van haar speerpunten gemaakt en wil graag de ‘pedagogische basis’ rondom kinderen en jongeren versterken. Onderzoeken laten keer op keer zien dat een sterke pedagogische basis bijdraagt aan academisch succes, maar ook aan morele ontwikkeling of welbevinden.

It takes a village...

De gedachte dat je elkaar als opvoeders nodig hebt om kinderen godsdienstig te vormen is binnen de christelijke traditie niet vreemd, maar heeft juist oude papieren. In de meer recente geschiedenis wordt dit bijvoorbeeld zichtbaar tijdens de doop. Hoewel ouders de eerste verantwoordelijkheid voor de godsdienstige opvoeding van hun kind op zich nemen, belooft de gemeente hen hierbij te ondersteunen. We zien het ook bij de relaties die er tussen scholen en kerken zijn en de mooie initiatieven die vanuit deze relatie ontstaan. Bekend is ook de driehoek school-kerk-gezin. Kinderen, die opgroeien binnen deze driehoek, krijgen op school, in de kerk en in het gezin ongeveer hetzelfde te horen en worden op al deze plekken opgevoed met dezelfde waarden. Op deze manier kunnen kinderen steeds verder ingroeien in het christelijk geloof.

De driehoek school-kerk-gezin functioneert nog maar op een beperkt aantal plekken in Nederland en zelfs op die plekken is er weinig sprake van samenwerking tussen de opvoeders. Geloofsopvoeding is een persoonlijke zaak, dat vooral achter de voordeur plaatsvindt. Hoe kan de christelijke gemeente hier op een goede manier bij betrokken worden? En in de relatie tussen school en kerk gebeuren prachtige dingen, maar er is niet voor niets een boekje met de titel ‘De zoet-zure relatie tussen school en kerk’. En hoe kun je samen bijdragen aan de godsdienstige vorming van kinderen en jongeren als je opvoedt vanuit heel verschillende idealen? Hoe kun je samen bijdragen aan de godsdienstige vorming als je veel van je mede-opvoeders niet eens kent? Kortom, er spelen vragen genoeg rondom dit onderwerp.

Onderzoeksdoel en onderzoeksvraag

Dit onderzoek wil een dieper begrip krijgen op de onderliggende idealen die een rol spelen in de dynamiek tussen volwassen opvoeders, die betrokken zijn bij de godsdienstige vorming van kinderen en jongeren uit de Protestantse Kerk in Nederland. Daarnaast beoogt dit onderzoek bij te dragen aan een versterkte dynamiek tussen deze opvoeders.

De onderzoeksvraag die centraal staat, luidt:

Hoe spelen idealen een rol in de dynamiek tussen ouders en andere volwassenen die formeel en informeel betrokken zijn bij de godsdienstige vorming van protestants christelijke kinderen en jongeren in de 21e eeuw en hoe kan deze dynamiek beïnvloed worden als zij hun idealen met elkaar delen met het doel de godsdienstige vorming van kinderen en jongeren te versterken?

Onderzoeksmethode

Het is een kwalitatief onderzoek dat uit twee fasen bestaat. In de eerste fase staat het begrijpen en verklaren van de dynamiek tussen opvoeders centraal. Hiervoor wordt eerst in kaart gebracht welke mensen rondom kinderen en jongeren een rol spelen in hun godsdienstige vorming. Vervolgens worden door middel van een survey en focusgroepen deze mensen bevraagd op hun opvoedingsidealen en de wijze waarop de dynamiek tussen hen en mede-opvoeders functioneert.

De tweede fase van het onderzoek betreft een participatief actieonderzoek. Binnen een aantal Communities of Practice gaan opvoeders met elkaar in gesprek over hun opvoedingsidealen en de wijze waarop zij deze concreet maken de godsdienstige vorming van de kinderen en jongeren die zij ontmoeten. Hierbij schuwen ze mogelijke spanningen niet, maar worden deze juist gethematiseerd. Vanuit dit gezamenlijke gesprek zoeken zij hoe zij zo met elkaar kunnen samenwerken dat dit ten goede komt aan de godsdienstige vorming van kinderen en jongeren.

Onderdeel van toekomstgericht kerk-zijn

Dit onderzoek is onderdeel van het project ‘Toekomstgericht kerk-zijn'. Dit onderzoek wil binnen dit project een bijdrage leveren aan het vernieuwde zelfverstaan van de kerk wat betreft haar rol in de godsdienstige vorming van kinderen en jongeren, met een specifieke focus op de vraag hoe kerken kunnen samenwerken met anderen in dit proces.

Onderzoeker

Corina Nagel-Herweijer MSc

Supervisoren

• Dr. Ronelle Sonnenberg
• Prof. Dr. Jos de Kock